Dịch phụ đề là mảng dịch chuyên về việc dịch lại các lời thoại trong các chương trình truyền hình, các sê-ri truyền hình và phim truyện hay phim ngắn. Nội dung phụ đề thường có sẵn ở dạng .srt hoặc txt.
Vào thời kỳ đầu của ngành công nghiệp phim ảnh, mảng dịch phụ đề còn chưa được ứng dụng rộng rãi như bây giờ. Phụ đề khi đó chủ yếu là các dòng chú thích ngắn (caption) được đính vào vài phân cảnh của loại phim câm (là loại phim không có hội thoại) khi cần thiết. Hiện nay thì nhu cầu dịch phụ đề đang ngày càng gia tăng do sự phân hóa đa dạng của ngành công nghiệp truyền hình, điện ảnh và đặc biệt là sự bùng nổ của vlog trên toàn cầu.
Thông thường khi được yêu cầu dịch phụ đề, các dịch giả sẽ nhận được một file phụ đề có dạng .srt trong đó có timecode và các dòng hội thoại tương ứng. Công việc của dịch giả là dịch các nội dung đó kết hợp với việc theo dõi video gốc để lựa chọn cách dịch chính xác với bối cảnh, tâm trạng và tâm lý nhân vật.
Ngoài ra, trong một số trường hợp khách hàng yêu cầu dịch trực tiếp 1 đoạn phim mà chưa có file .srt. Khi đó, dịch giả sẽ phải:
Nhìn chung, công việc dịch phụ đề sẽ phức tạp hơn dịch văn bản một chút nhưng thường nội dung hội thoại cũng khá dễ dịch. Chất lượng dịch phụ đề cũng đòi hỏi tư duy trìu tượng và sáng tạo của mỗi dịch giả cũng như qui trình chất lượng khoa học.
Nhìn chung, dịch phụ đề được áp dụng cho các video, chính vì thế ở đâu có video là ở đó có nhu cầu dịch phụ đề.
Đơn cử như đa số các bộ phim Netflix đều có phụ đề đa ngôn ngữ. Đây là ứng dụng dịch phụ đề cho phim ảnh. Độc giả sẽ theo dõi tình tiết phim bằng cách đọc các phụ đề phía chân video. Tuy nhiên cách này thường gây mất tập trung cho độc giả nhưng bù lại thì có hiểu chút ít còn hơn không.
Thực sự thì ngành dịch phụ đề ngày nay đang khan hiếm nguồn lực chất lượng do sự bùng nổ của các drama và vlog, điều này đang gây ra nhiều điều đáng lo ngại như chất lượng phụ đề đi xuống như những hạt sạn làm giảm sự hấp dẫn của video.
Việc người dịch phụ đề chuẩn bị trước khi bắt đầu dịch sẽ đóng vai trò quan trọng với chất lượng bản dịch sau cùng. Cũng giống như các mảng dịch khác thì việc đầu tiên cần làm là cẩn thận suy xét những điểm khác biệt nổi bật giữa ngôn ngữ gốc và ngôn ngữ đích. Sau đó, người dịch cần phân tích cấu trúc hình thái văn hóa xã hội của khán giả gốc và khán giả đích để tìm ra các yếu tố khác biệt có thể ảnh hưởng đến việc dịch (nếu có).
Ngoài ra, người dịch cũng có thể luyện tập thành thạo chuyên môn và cải thiện chất lượng bản dịch qua việc nghe thoại bằng ngôn ngữ gốc rồi xem phụ đề ngôn ngữ đích (nếu có). Trọng âm hội thoại là một trong những yếu tố nổi bật có thể quyết định sự hiệu quả của bản dịch, và người dịch có thể thông qua việc quan sát vị trí trọng âm hội thoại để đưa ra bản dịch. Bên cạnh đó, họ cũng cần tuân thủ các quy tắc đúng chính tả và dấu chấm câu.
Dưới đây là danh sách một số phần mềm được dùng trong dịch phụ đề:
“Đồng bộ” nghĩa là làm sao cho các đoạn hội thoại và phụ đề khớp với nhau, và là một trong những chìa khóa để đạt được bản dịch phụ đề chất lượng cao. Người dịch cần để ý đến một khía cạnh quan trọng là tính đồng bộ của đoạn hội thoại trên màn hình và phụ đề, kèm theo đó là thời gian xuất hiện phù hợp của phụ đề.
Các ý của ngôn ngữ gốc và ngôn ngữ đích có thể không hoàn toàn giống nhau, nên câu dịch cũng vì thế mà dài hơn hoặc ngắn hơn so với câu gốc trong hội thoại. Vì vậy mà một người dịch phụ đề chuyên nghiệp sẽ cân nhắc kỹ lưỡng những khác biệt trên và xem xét yếu tố thời gian đọc phụ đề để đưa ra bản dịch phụ đề chất lượng cao. Nhờ sự phát triển và đa dạng hóa phần mềm phụ đề mà người dịch có thể tiết kiệm thời gian bằng cách ứng dụng tính năng bổ sung mã thời gian. Khi người dịch cẩn thận chú ý đến các chi tiết và vận dụng kinh nghiệm tích lũy thì thông qua dịch phụ đề, họ có thể cải thiện chất lượng và đồng thời khiến khán giả có cơ hội hòa mình vào bộ phim, chương trình truyền hình hay kí sự.
Do có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến giá dịch phụ đề nên với mỗi công ty dịch, các yếu tố đó có thể giống hoặc khác nhau. Giá được tính theo các tiêu chí như ngôn ngữ gốc, ngôn ngữ đích, số lượng từ, thời gian cần thiết để dịch và mức độ gấp gáp. Do đó, người dịch cần phải xác định chính xác nhu cầu của bản thân với bên cung cấp dịch vụ.
Để xác định giá dịch phụ đề cho đúng thì chúng ta cần xác định các yếu tố sau:
Thông lệ quốc tế vẫn áp dụng báo giá dịch phụ đề theo phút, tuy nhiên để biết chính xác giá mỗi phút là bao nhiêu thì còn phụ thuộc vào một hoặc nhiều yếu tố kết hợp nêu trên.